Het hervormde seksueel strafrecht

Sedert 1 juni 2022 is de grondige wijziging van het seksueel strafrecht in werking getreden. 

De wijziging is een diepgaande modernisatie van de vroegere regels, waarbij de seksuele integriteit en zelfbeschikking meer dan ooit centraal komen te staan. De wetgever had daarbij aandacht voor het begrip “toestemming”, maar ook voor een strengere bestraffing. 

Toestemming met betrekking tot het seksueel zelfbeschikkingsrecht

Met de hervorming van het seksueel strafrecht werd een overkoepelende definitie van het begrip “toestemming” ingevoerd, hetwelk van toepassing is op alle misdrijven tegen de seksuele integriteit. 

Het uitgangspunt is dat toestemming volledig uit vrije wil moet zijn gegeven. De afwezigheid van enig verweer door het slachtoffer impliceert dus niet dat er toestemming is. 

Vervolgens preciseert de wet een aantal omstandigheden waarin er absoluut geen sprake kan zijn van toestemming. Dit is onder meer het geval bij bedreiging, fysiek of psychisch geweld, dwang… maar ook wanneer het slachtoffer bewusteloos is of aan het slapen. 

Bovendien is er ook geen sprake van toestemming wanneer gebruik gemaakt wordt van de zwakkere positie van het slachtoffer. Denk hierbij aan invloed van alcohol, verdovende middelen, angst… Dit alles maakt dat het slachtoffer zich in een kwetsbare situatie bevindt waar de vrije wil is aangetast. 

Wanneer de toestemming ontbreekt, of wanneer deze wordt ingetrokken, is er dus sprake van een misdrijf.

Toestemming en seksuele meerderjarigheid

Evenwel voorzag de wetgever ook specifieke beperkingen aan het toestemmen door minderjarigen. Zo wordt de grens voor de seksuele meerderjarigheid bepaald op 16 jaar. 

In principe kan een minderjarige jonger dan 16 jaar dus niet toestemmen tot seksuele handelingen. Hierop bestaan twee uitzonderingen: 

• de minderjarige is ouder dan 14 jaar en het leeftijdsverschil met de andere persoon bedraagt niet meer dan drie jaar;
• twee minderjarigen ouder dan 14 jaar stemmen wederzijds toe en er is geen leeftijdsverschil van meer dan drie jaar. 

Tot slot worden ook drie situaties bepaald waarin een minderjarige nooit kan toestemmen: 

• wanneer de dader een bloed- of aanverwant is in opgaande lijn, dan wel een samenwonende is met gezag;
• wanneer er sprake is van een vertrouwensband of een gezagsverhouding;
• betreffende daden van ontucht of prostitutie.

Zwaardere straffen

De wetswijziging gaat ook gepaard met het strenger optreden tegen seksuele misdrijven. 

Bij het basismisdrijf verkrachting wordt de minimum- en maximumstraf opgetrokken van respectievelijk 5 jaar tot 10 jaar opsluiting en 10 jaar tot 15 jaar opsluiting. Het misdrijf verkrachting wordt dus bestraft met een opsluiting van 10 tot 15 jaar. 

De strafverhoging laat zich niet alleen merken voor het basismisdrijf, maar ook de verzwarende omstandigheden kennen een strafverhoging. 

Aangezien deze hervormingen voornamelijk een strengere strafwet uitmaken, zullen deze pas worden toegepast op misdrijven gepleegd vanaf 1 juni 2022. De oude strafwet zal dus nog enige tijd in het rechtssysteem circuleren. 

Seksuele feiten brengen grote gevolgen met zich mee. Ad Verlaw Advocatenkantoor staat zowel slachtoffers als daders bij in de strafrechtelijke, dan wel de burgerrechtelijke behartiging van hun belangen.