Steeds meer medische aansprakelijkheidskwesties worden voor de rechtbank gebracht. De feiten die aan de grondslag liggen van het hierna besproken arrest betreffen een benadeelde patiënt die van oordeel was schade te hebben geleden en hiervoor vergoed wenste te worden.
Op een behandelend arts rust in principe louter een middelenverbintenis. De arts verbindt er zich dus niet toe een bepaald resultaat te leveren, maar enkel om voldoende inspanning te leveren het beoogde resultaat te bereiken. Dit brengt met zich mee dat de aansprakelijkheid van de arts niet onmiddellijk vaststaat wanneer iets misloopt bij een medische ingreep.
Het is wel zo dat de arts aan meerdere verplichtingen onderworpen is, waaronder de informatieplicht. Een patiënt dient dus geïnformeerd te worden alvorens een medische ingreep te ondergaan.
Maar wat indien u geen of niet voldoende informatie medegedeeld werd over eventuele nevenwerkingen, nazorg, complicatie…? Hoe kan u bewijzen dat u niet voldoende werd geïnformeerd en wat is de zogenaamde informed consent?
Informed consent?
Wanneer u als patiënt een bepaalde behandeling of ingreep ondergaat, creëert artikel 8 van de Wet Patiëntenrechten een informatieverplichting in hoofde van de arts. Als patiënt dient u immers in te stemmen met een behandeling of ingreep, waarbij het van belang is dat de toestemming geïnformeerd, voorafgaandelijk en vrij werd gegeven.
U dient dus weloverwogen te beslissen om zich te laten opereren. Daarbij moet de arts voldoende inlichtingen verstrekken. Die inlichtingen hebben onder andere betrekking op: de graad van urgentie, de duur, nevenwerkingen, risico’s verbonden aan de ingreep, risico’s verbonden aan het niet ondergaan van de ingreep, nazorg, alternatieven, financiële gevolgen…
Deze informatieverplichting in de arts-patiënt relatie zorgt ervoor dat u als patiënt met kennis van zaken kan instemmen met een eventuele medische behandeling of ingreep. In de praktijk spreekt men kortweg over informed consent.
Bewijslast van een gebrekkige informed consent
De patiënt dient dus geïnformeerd toe te stemmen tot een medische behandeling of ingreep. Maar wanneer is er sprake van een gebrekkige informed consent?
Een gebrekkige informed consent houdt in dat een patiënt weldegelijk toestemming verleende, maar niet, of niet voldoende, geïnformeerd was door de arts. Bijgevolg begaat de arts die de informatieverplichting niet naar behoren vervult, een fout.
De vraag die in deze materie rijst is wie de bewijslast draagt van de gebrekkige informed consent. Dient de patiënt te bewijzen dat de arts geen of onvoldoende inlichtingen verschafte of dient de arts aan te tonen dat hij weldegelijk voldoende informatie meedeelde aan de patiënt?
Lange tijd bestond er in de rechtsleer en rechtspraak discussie omtrent de bewijslast van een gebrekkige informed consent in het kader van medische aansprakelijkheidskwesties. Met haar recent arrest van 18 juni 2020 maakte het Hof van Cassatie een einde aan deze discussie.
Hof van Cassatie 18 juni 2020
Het Hof van Cassatie oordeelde in haar arrest van 18 juni 2020 dat de patiënt zelf de bewijslast draagt van een gebrekkige informed consent wanneer hij/zij de aansprakelijkheid van de arts aanvoert.
Het Hof van Cassatie baseert haar beslissing op de gemeenrechtelijke bewijsregels, ingevolge waarvan een partij die feiten aanvoert zelf het bewijs daarvan dient te leveren. De toepassing van deze wetsbepalingen in het kader van een aansprakelijkheidsvordering tegen de behandelende arts heeft tot gevolg dat de benadeelde partij, zijnde de patiënt, de bewijslast moet dragen en dus dient te bewijzen dat hij niet geïnformeerd heeft ingestemd met de operatie.
In hoofde van de patiënt bestaat in navolging van dit recent arrest van het Hof van Cassatie een dubbele bewijslast. De patiënt moet niet alleen bewijzen dat de arts daadwerkelijk een informatieplicht had, maar ook dat de arts die verplichting niet, of niet voldoende, is nagekomen.
Besluit
Ingevolle het arrest van het Hof van Cassatie van 18 juni 2020 ligt de bewijslast van een gebrekkige informed consent volledig bij de patiënt.
Als patiënt dient u dus zelf te bewijzen dat u niet voldoende werd geïnformeerd door de arts omtrent de mogelijke gevolgen van een medische ingreep.